De zevende speelfilm van de Franse regisseur-bricoleur is andermaal een ode aan ambachtelijke cinema via opnieuw een surrealistisch getint tragisch liefdesverhaal. Met Romain Duris en Audrey Tautou als de Jim Carrey en Kate Winslet van dienst. Vertrekpunt was de onverfilmbaar geachte – want met metaforen, bizarre beelden en woordspelletjes overladen – surrealistische roman van Boris Vian. Gedreven door Gondry’s fantasie en gevoel voor humor werd L’ÉCUME DES JOURS een emotionele en inventieve trip door een universum dat alleen maar als fabuleux kan worden omschreven. Wonderlijk waanzinnig. En een krachttoer.
Gondry koos niet voor een literaire adaptatie maar voor een verfilming. Een eigenzinnige, poëtische en emotionele, interpretatie die begint als een lichtvoetige komedie en eindigt als een apocalyptische dystopie. Met donkere melancholie als leidraad en de dood, verankerd in liefde. Boris Vian schreef zijn cultroman in 1947, net na WOII, en zijn gemengde gevoelens (vreugde om de bevrijding en pessimisme m.b.t. de toekomst) vertaalden zich in een tragisch liefdesverhaal. Het verhaal van een vindingrijke idealist en een vrouw die de incarnatie van Duke Ellingtons muziek lijkt.
Het idyllische huwelijk van Colin en Chloé wordt een lijdensweg wanneer Chloé getroffen wordt door een vreemde ziekte. Een waterlelie begint te groeien in een long en om de behandeling te financieren moet Colin in vaak absurde omstandigheden gaan werken. Hun leefwereld wordt letterlijk alsmaar meer claustrofoob terwijl ook hun vrienden Nicolas en Chick ontsporen. Michel Gondry was altijd al een moeilijk te vatten auteur. Een muzikant die regisseur van clips werd (voor onder andere Björk en Massive Attack). Een clipmaker die zich omvormde tot filmregisseur (Human Nature, Eternal Sunshine of the Spotless Mind, La Science des rêves). Een Frans cineast die naar de V.S. trok (Be Kind Rewind, The Green Hornet, The We and the I). Een fictiemaker die documentaires ontwikkelt (Block Party, L’épine dans le coeur). En als leidraad een creatieve persoonlijkheid die cinema ziet als een collectief werk met de regisseur als katalysator. Gondry houdt ervan zowel zijn acteurs als zijn publiek te verrassen om zo onze (kinderlijke) verbeelding te stimuleren.
L’ÉCUME DES JOURS leek Gondry met zijn sterrencast (Romain Duris, Audrey Tautou) en adaptatie van Frans literair erfgoed richting mainstream te stuwen maar niets blijkt minder waar. Gondry verrast door het absurde minder melancholisch en sentimenteel te kleuren dan Vian. Ondanks de humor en de surrealistische gekte is zijn versie vooral een drama. Het is geen toeval dat alle kleuren langzaam uit de beelden worden gezogen en dat het verkleinend decor uiteindelijk verpulvert, tot stof terugkeert.
Als erfgenaam van Méliès beseft Gondry dat aandacht voor details, het gebruik van artisanale effecten en een spel met decors en ‘levende’ objecten sleutels zijn om een alternatieve werkelijkheid te creëren. Een illusie gekoppeld aan een emotionele maalstroom. Van ludieke vrolijkheid (pianococktail, keuken met geïntegreerde kok, mensmuisje) tot surrealistische tristesse (verminkte lichamen, bloedstromen, absurde jobs, Chloé’s ziekte).
Ondanks de humor en de magie, ondanks de creativiteit en de poëzie toont Gondry vooral de dood aan het werk. Maar ook de liefde. L’ÉCUME DES JOURS duikt in de geest, het hart en de verbeelding van een held die zijn geliefde langzaam ziet sterven. Colin is de architect van een gedoemde wereld, zijn wanhoop wordt door Gondry visueel vertaald. Warm en wonderlijk.
